Toen ik gister in de tuin zat heb ik lange tijd zitten genieten van een grote groep vogels. Elk jaar rond deze tijd kun je het waarnemen: het zwermen van tienduizenden vogels die zich als zwarte, dansende wolken door de lucht bewegen. Het is een betoverend en mysterieus schouwspel. Vroeger dachten ze dan ook dat de vogels telepathie gebruikten om hun dans te coördineren. Inmiddels weten biologen dat de zwermen vogels zeer complexe bewegingen kunnen maken op basis van een paar simpele gedragsregels die elke individuele vogel volgt:
- Iedere vogel let maar op ongeveer 7 vogels bij hem in de buurt
- Beweegt in dezelfde richting als deze vogels
- Zorgt ervoor dat hij niet met ze botst
- Blijft in de groep
- Houdt een snelheid aan van 36 kilometer per uur.
Het resultaat is een zelforganiserende menigte, een magisch tafereel. Ook wij mensen houden ons, grotendeels onbewust, aan eenvoudige zwermwetten wanneer we ons in menigte begeven.
De collectieve intelligentie van een groep
In een opstelling die ik gebruikte als diagnostisch middel voor een cliënt, ervoer ik welke magie ontstaat als iedereen aanwezig is vanuit dienstbaarheid aan het geheel. Het overstijgt de wijsheid van de begeleider en de individuele deelnemers. De collectieve intelligentie van de groep gaat werken; oplossingen en inzichten ontstaan moeiteloos.
Hoe spreek je die wijsheid dan aan? Dat lukt als je werkt vanuit de volgende 3 kernthema’s:
- Helemaal aanwezig zijn
- Vanuit je lichaam luisteren naar jezelf en anderen
- Werken vanuit niet-weten
Helemaal aanwezig zijn
Een kernvraag voor elke begeleider, of je nu therapeut, trainer of coach bent, is: hoe kan je volledig en authentiek aanwezig zijn zodat je zuiver waarneemt wat er gebeurt in het systeem? Dat kan als je jezelf volledig belichaamd. Die kwaliteit van aanwezig zijn, is een fysieke ervaring. Je lichaam is het instrument waarmee je je plek inneemt. Dit instrument kun je leren te bespelen als je geest en lichaam gesynchroniseerd zijn. Als je geest geland is in je lichaam. Die kwaliteit van aanwezig zijn kan je trainen.
Luisteren vanuit je lichaam
Als begeleider wil je graag nauwkeurig waarnemen wat er in het systeem van de cliënt gebeurt. Zuiver waarnemen doe je met je lichaam door als je zintuigen in te zetten. Niet alleen door te kijken wat er gebeurt, maar vooral ook door te luisteren en te voelen. Die waarnemingen kun je vervolgens dienstbaar maken door erop te reageren of ze juist alleen op te merken en de beweging van binnenuit te laten ontstaan. Door te vertragen en te wachten. Soms door er woorden aan te geven, soms door te handelen. Diep luisteren is een fysieke ervaring die je kunt oefenen.
Werken vanuit niet-weten
Bert Hellinger, de grondlegger van Systemisch Werk, beschrijft dat je als opsteller werkt vanuit ‘het lege midden’, totaal open voor wat er speelt in het veld waarmee je werkt. Werken vanuit niet-weten, door niet te oordelen over jezelf, de deelnemers in de groep, en de wereld. Maar hoe doe je dat? Niet-weten is een houding die je kunt oefenen. Je kunt leren in je lichaam waar te nemen waar de groep heen beweegt en je begeleiding daarop te baseren. Een voorwaarde daarvoor is dat je functioneert vanuit je eigen midden. Dan ben je een kruispunt tussen alles wat er gebeurt. In je midden zijn betekent dat je alle kanten op kan. Een plek waar wij verbinding maken met de ziel.
De collectieve intelligentie aanspreken door lichaamsgericht te werken
Als trainer, therapeut of coach kan je dus leren om via jouw lichaamsbewustzijn de collectieve intelligentie van systemen aan te spreken. Te verbinden met het systeem van de cliënt op tafel of tijdens een coachsessie. Door volledig aanwezig te zijn, te luisteren vanuit je lichaam en niet-weten toe te laten in je manier van werken. In tegenstelling tot je denken, kan je er onvoorwaardelijk op vertrouwen dat je lichaam precies weet wat op dit moment dienend is. In het Roepen van de Ziel train je lichaamsbewustzijn, zodat je het maximaal kan inzetten om collectieve intelligentie aan te spreken. Zo kan je ontspannen in plaats van hard werken.
Geschreven door Ilma Trip
